ÇFARË ËSHTË HUMAN PAPILLOMAVIRUS (HPV)?
Përshtati në shqip për JoTabu: Anjela Hajdari
Papillomavirusi i njeriut (HPV) është infeksioni më i zakonshëm seksualisht i transmetueshëm (IST). Hulumtimet sugjerojnë se mbi 80% e femrave seksualisht aktive dhe 90% e meshkujve seksualisht aktivë do të marrin HPV në një moment.
Ka shumë lloje të HPV-së. Disa lloje shkaktojnë lytha gjenitale, ndërsa të tjerët mund të shkaktojnë lloje të caktuara të kancerit. Megjithatë, disa shtame nuk shkaktojnë kurrë simptoma dhe largohen vetë. Në raste të tilla, shumë njerëz nuk janë në dijeni se kanë HPV. Thënë kështu, mënyra më e mirë për të parandaluar HPV është duke u vaksinuar dhe duke kryer marrëdhënie seksuale të sigurt.
Llojet
Hulumtimet sugjerojnë se ka më shumë se 150 shtame të HPV. Lloji i HPV-së që shkakton lytha gjenitale (me rrezik të ulët) ndryshon nga shtamet që shkaktojnë disa lloje kanceri (me rrezik të lartë).
1.HPV me rrezik të ulët
Ekzistojnë 12 lloje të HPV me rrezik të ulët. Disa shtame HPV me rrezik të ulët (p.sh., tipet 6 dhe 11) shkaktojnë lytha gjenitale. Llojet e tjera HPV me rrezik të ulët nuk shkaktojnë kurrë simptoma dhe gjendja largohet vetvetiu brenda dy viteve.
2.HPV me rrezik të lartë
Ka rreth 14 lloje specifike të shtameve HPV me rrezik të lartë, duke përfshirë llojet 16 dhe 18, të cilat mund të çojnë në disa lloje kanceri, duke përfshirë:
- 90% e kancereve të qafës së mitrës
- 60% e kancereve të penisit
- 90% e kancereve anale (kanceri i anusit)
- 70% e kancereve orofaringeale (kanceri i gojës dhe i fytit)
- 65% e kancereve vaginale
- 50% e kancereve të vulvës
Simptomat
Mbi 90% e atyre me HPV nuk kanë kurrë simptoma dhe infeksioni zhduket vetë pas disa vitesh. Nëse përjetoni simptoma me një lloj HPV, simptoma më e zakonshme janë lythat gjenitale, ose gunga dhe rritje që ndodhin në zonën gjenitale, kofshën e brendshme, anusin, gojën ose fytin.
Ju mund të jeni në një rrezik më të lartë të zhvillimit të lythave gjenitale nëse kryeni marrëdhënie me dikë që gjithashtu i ka ato. Në fakt, 75% e njerëzve që kryjnë marrëdhënie me një partner me lytha gjenitale të lidhura me HPV do të zhvillojnë gjithashtu lytha brenda tetë muajve.
Është e rëndësishme të theksohet se disa lytha mund të rriten në numër dhe madhësi, ndërsa të tjerët regresohen (zvogëlohen ose zhduken) brenda muajve të parë të infeksionit. Megjithatë, shumica e lythave gjenitale do të kthehen brenda pak muajsh, edhe pas trajtimit.
Shkaqet
Papillomavirusi njerëzor bën që qelizat HPV të hyjnë në trupin tuaj përmes çdo membrane mukoze – e cila është e lagësht, shtresa e brendshme e gojës, organeve gjenitale dhe anusit. HPV më lehtë përhapet përmes seksit vaginal ose anal. Por, ju gjithashtu mund ta zhvilloni infeksionin nëpërmjet seksit oral dhe kontaktit seksual lëkurë me lëkurë, të tilla si gishtat në vaginë ose anus.
Mbani në mend: transmetimi i HPV nuk kërkon që ju të shkëmbeni lëngjet e trupit me partnerin tuaj. Rreziku juaj për t’u prekur nga HPV rritet me:
- Partnerët e rinj ose të shumëfishtë seksual
- Të kryesh marrëdhënie me dikë me shumë partnerë seksualë
- Një sistem imunitar të dobësuar
Diagnoza
Nëse filloni të vini re lythat gjenitale, është mirë të konsultoheni me mjekun.
Zakonisht, një ekzaminim fizik është gjithçka që nevojitet për mjekun tuaj për t’ju diagnostikuar me HPV. Megjithatë, ndonjëherë lythat mund të jenë të vogla ose të vështira për t’u vërejtur. Në raste të tilla, mjeku mund të kryejë një pap test dhe të mbledhë një mostër lëngu ose indi për ta dërguar në një laborator për testim. Një pap test është i disponueshëm për njerëzit me organet gjenitale femërore. Shumica e ofruesve rekomandojnë që gratë e moshës 30 deri në 65 vjeç duhet të bëjnë një test HPV me një test pap çdo tre deri në pesë vjet.
Ndërsa 90% e meshkujve marrin HPV në një moment të jetës së tyre, infeksioni zakonisht nuk ka simptoma. Nuk ka asnjë rekomandim për testime rutinë ose depistime për meshkujt.
Mjekimi
Ndërsa nuk ekziston trajtimi i HPV-së, në vend të kësaj, qëllimi është të zvogëlojë praninë e saj dhe të kufizojë simptomat e kancerit të lidhur me HPV.
Si të parandaloni HPV
Lajmi i mirë për HPV: ju mund të parandaloni infeksionin. Ekzistojnë tre mënyra kryesore për të kufizuar ekspozimin tuaj ndaj HPV, të cilat përfshijnë
- Vaksinimi: Imunizimi është mënyra më efektive për të parandaluar ekspozimin ndaj një lloji HPV. Shtetet e Bashkuara përdorin vaksinën HPV Gardasil-9, e cila mbron nga shtamet që shkaktojnë 90% të lythave gjenitale dhe shtamet që shkaktojnë 70% të kancereve gjenitale. Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) rekomandojnë vaksinimin e fëmijëve përpara se të jenë seksualisht aktivë. Shumica e ofruesve rekomandojnë dhënien e vaksinës rreth moshës 11 vjeçare. Nëse nuk e merrni vaksinën si fëmijë, mund të merrni një vaksinim të ri si i rritur.
- Kufizimi i partnerëve seksualë: Ka një shans 70% për t’u prekur nga HPV përmes marrëdhënies seksuale të pambrojtur me dikë që ka HPV. Kryerja e marrëdhënies me një ose kufizimi i partnerëve seksualë ul ekspozimin tuaj ndaj HPV.
- Përdorimi I masava mbrojtëse: Përdorimi i saktë i pajisjeve parandaluese si prezervativët (çdo herë që bëni seks) mund të ulë rrezikun e infektimit me HPV.
Kushtet Komorbide
Kushtet më të zakonshme shoqëruese (të cilat janë gjendje ose infeksione që zakonisht bashkë-ndodhin me HPV) përfshijnë:
- IST të tjera: Një studim zbuloi se rreth 68% e grave kishin një IST tjetër së bashku me HPV. IST-të shtesë rrisin inflamacionin në trupin tuaj dhe mund të kontribuojnë në dëmtimin që shkakton HPV. Kjo rezulton në më shumë shpërthime të lidhura me HPV dhe përparim më të shpejtë të kancerit.
- HIV: Normat e HPV gjenitale janë 2.5 herë më të larta tek femrat që jetojnë me HIV. Infeksionet anale me HPV janë tre herë më të larta tek femrat HIV-pozitive dhe tek meshkujt HIV-pozitiv që kryejnë marrëdhënie seksuale me meshkuj. Ata me HIV gjithashtu kanë një kohë më sfiduese për të pastruar virusin HPV sepse HIV dobëson sistemin imunitar, veçanërisht nëse gjendja nuk trajtohet.
- Kanceri: Rreth 17,600 femra dhe 9,300 meshkuj në SHBA marrin një diagnozë të kancerit të lidhur me HPV çdo vit.
Të jetosh me HPV
HPV është një infeksion shumë i parandalueshëm kur ju merrni vaksinën përpara se të bëheni seksualisht aktivë. Megjithatë, është po aq e rëndësishme që të kryeni marrëdhënie seksuale të sigurt, të kufizoni numrin e partnerëve seksualë dhe të kontrolloheni për IST në mënyrë rutinore për të ulur rrezikun e përjetimit të simptomave të HPV-së dhe kancereve të lidhura me HPV-në.
Nëse keni HPV, kjo nuk do të thotë që duhet të shmangni fare aktivitetin seksual. Por, duhet të jeni të hapur me një partner për gjendjen tuaj. Kjo i lejon partnerit tuaj të sigurohet se ka vaksinimin e duhur dhe mund të përdorë teknika parandaluese për të praktikuar marrëdhënien seksuale te sigurt.
Burimi: Health
Leave a Reply