CILAT JANË SHENJAT E KANCERIT TË QAFËS SË MITRËS?
Kanceri i qafës së mitrës shpesh nuk ka simptoma në fazat e hershme, por mund të ketë katër simptoma kryesore pasi të bëhet më i avancuar. Kanceri i qafës së mitrës është një nga format më të parandalueshme të kancerit. Pothuajse të gjitha rastet e kancerit të qafës së mitrës shkaktohen nga disa lloje të papillomavirusit njerëzor (HPV) – lloje që janë kryesisht të parandalueshme nga vaksina. Metodat e diagnostikimit të hershëm janë shumë efektive në kapjen e ndryshimeve parakanceroze në qafën e mitrës përpara se ato të bëhen më serioze.
Çfarë është kanceri i qafës së mitrës?
Kanceri i qafës së mitrës zhvillohet kur qelizat në qafën e mitrës tuaj, ndryshojnë. Pothuajse të gjitha rastet e kancerit të qafës së mitrës shkaktohen nga një infeksion HPV, i cili është infeksioni më i zakonshëm seksualisht i transmetueshëm (IST).
Në shumicën e rasteve, virusi largohet vetë brenda dy viteve pa probleme shëndetësore. Megjithatë, disa lloje të HPV-së mund të çojnë në kancerin e qafës së mitrës (si dhe kancerin e gojës, fytit, anusit dhe penisit).
Kanceri i qafës së mitrës është kanceri i katërt më i zakonshëm tek gratë në mbarë botën.
Shkalla e përgjithshme e mbijetesës pesëvjeçare për kancerin e qafës së mitrës është 67%. Megjithatë, ky numër rritet në 92% kur kanceri zbulohet në fazat më të hershme dhe më të trajtueshme.
Trajtimi bëhet më i ndërlikuar kur kanceri është më i avancuar. Në varësi se sa e avancuar është sëmundja, mund t’ju duhet kirurgji, rrezatim, kimioterapi, imunoterapi ose një kombinim trajtimesh.
Zbulimi i kancerit të qafës së mitrës
Kanceri i qafës së mitrës zbulohet lehtësisht përmes testimit, madje edhe në fazat më të hershme. Një mjek merr një mostër të qelizave nga qafa e mitrës dhe i dërgon ato në një laborator për analiza, ndryshe I njohur Pap test. Testi madje mund të identifikojë ndryshimet e qelizave prekanceroze në qafën e mitrës që mund të shndërrohen në kancer të qafës së mitrës nëse nuk trajtohen siç duhet.
Kanceri në qafën e mitrës zhvillohet ngadalë dhe në heshtje, dhe simptomat shfaqen vetëm kur sëmundja është mjaft e avancuar, prandaj është e rëndësishme të bëni kontrolle rutinë.
Simptomat dhe shenjat e kancerit të qafës së mitrës
Shenjat e kancerit ndryshojnë në varësi se sa i avancuar është.
Shenjat e Paralajmërimit të Hershëm
Fakti që kanceri i qafës së mitrës nuk e bën të njohur praninë e tij deri në fazat e tij të mëvonshme do të thotë që të qëndrosh në krye të kujdesit të rregullt shëndetësor është thelbësor. Vetëm për shkak se nuk ndjeni probleme në qafën e mitrës nuk do të thotë se gjithçka është në rregull.
Që kanceri i qafës së mitrës të rezultojë në simptoma që vini re, kanceri do të duhet të përhapet. Simptomat e mëposhtme janë disa shenja të kancerit të qafës së mitrës në fazat e tij të mëvonshme.
Gjakderdhje vaginale
Një simptomë e kancerit të qafës së mitrës është gjakderdhja e pazakontë vaginale. Disa shembuj të gjakderdhjes që lidhen me kancerin e qafës së mitrës janë:
• Njolla gjaku ose gjakderdhje e lehtë midis periodave ose në vijim
• Gjakderdhje menstruale që është më e gjatë dhe më e rëndë se zakonisht
• Gjakderdhje pas marrëdhënieve seksuale ose ekzaminimit të legenit
• Gjakderdhje pas menopauzës
Ndërsa çdo gjakderdhje tjetër përveç gjakderdhjes normale menstruale duhet të tërheqë vëmendjen tuaj, kjo nuk do të thotë automatikisht se keni kancer.Arsyet e tjera për gjakderdhjen vaginale përfshijnë IST ose endometriozën. Një mjek mund t’ju ndihmojë të merrni trajtimin e duhur për gjakderdhje të pazakontë.
Shkarkim i pazakontë vaginal
Në shumicën e rasteve, shkarkimi vaginal është krejtësisht normal. Qafa e mitrës dhe vagina janë të veshura me mukozë. Membranat prodhojnë shkarkimin tipik vaginal që mbron indet delikate dhe siguron lubrifikimin gjatë aktivitetit seksual.
Një ndërprerje në sistemin riprodhues mund të ndryshojë pamjen, konsistencën ose erën e shkarkimit. Kjo përfshin kancerin e qafës së mitrës, por çdo infeksion – duke përfshirë infeksionet e majave – mund të ndikojë gjithashtu në shkarkimin.
Ndryshimet në shkarkimin tuaj që mund të tregojnë kancerin e qafës së mitrës përfshijnë:
• Shkarkimi i shtuar
• Shkarkimi që nuk ndalet
• Shkarkimet ujore që janë të rënda dhe kanë erë të keqe ose përmbajnë gjak (mund të jenë të kuqe të zbehtë, rozë ose kafe)
Dhimbje pelvike
Dhimbja e legenit mund të përshkruhet si rëndim i legenit ose fryrje barku. Dhimbja mund të jetë gjithashtu e mprehtë, therëse, e shurdhër, e qëndrueshme ose kalimtare, që do të thotë se vjen dhe shkon.
Ka shumë shpjegime të mundshme për dhimbjen e barkut, përveç kancerit të qafës së mitrës, duke përfshirë lëndimin ose infeksionin. Por ju duhet të flisni me një mjek për dhimbje të reja ose përkeqësim sa më shpejt të jetë e mundur.
Dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale
Dhimbja mund të vijë edhe gjatë marrëdhënieve seksuale. Kontakti me tumorin ose zonën e prekur përreth me një penis, gisht ose lodër seksuale mund të rezultojë në siklet të ri ose të pazakontë.
Ka shkaqe të tjera për marrëdhënien e dhimbshme, duke përfshirë:
• Infeksionet vaginale
• Endometrioza
• Lëndim ose inflamacion vaginal
• Operacionet e kaluara
Megjithatë, një mjek mund të kuptojë shkakun dhe të ofrojë çdo trajtim të nevojshëm.
Shenjat më të avancuara të kancerit të qafës së mitrës
Kanceri i qafës së mitrës mund të përhapet në vaginë, nyjet limfatike, fshikëzën e urinës, zorrët, mushkëritë, kockat dhe mëlçinë. Kur kjo ndodh, simptomat mund të jenë më të rënda në varësi të indeve dhe organeve në të cilat është përhapur sëmundja.
Këto simptoma mund të përfshijnë:
• Dhimbje shpine
• Dhimbje ose fraktura të kockave
• Lodhje
• Rrjedhje e urinës ose feces nga vagina
• Dhimbje në këmbë
• Humbje e oreksit
• Këmbë e vetme e fryrë
• Humbje peshe
Parandalimi i kancerit të qafës së mitrës
Përveç përdorimit të metodave penguese gjatë marrëdhënieve seksuale, ju mund të ndërmerrni hapat e mëposhtëm për të reduktuar ose parandaluar në mënyrë dramatike rrezikun e zhvillimit të kancerit të qafës së mitrës.
Bëni vaksinën HPV
Vaksina e HPV-së është shumë efektive në mbrojtjen kundër llojeve të HPV-së që shkaktojnë 90% të kancereve të qafës së mitrës.Vaksina e miratuar nga FDA është për njerëzit e të gjitha gjinive nga mosha 9 deri në 45 vjeç, megjithëse është më efektive kur administrohet në dy doza, rreth moshës 12 vjeç. Nëse jeni më i rritur, mund t’ju duhet një seri me tre doza.
Që nga viti 2006, kur vaksinat HPV u përdorën për herë të parë në SHBA, studiuesit kanë parë ndryshime të dukshme në incidencën e kancerit të qafës së mitrës. Një studim i të dhënave të regjistrit të kancerit në SHBA tregoi një rënie të shkallës së kancerit të qafës së mitrës nga viti 1999 në 2017. Në veçanti, rënia ishte për shkak të grave të moshës 15-20 vjeç që merrnin vaksinën HPV.
Bëni Pap Testin
Vazhdimi i ekzaminimeve të rregullta të kancerit të qafës së mitrës është thelbësor në parandalimin e zhvillimit të kancerit parakancerogjen në kancer. Udhëzimet për shqyrtimin e kancerit të qafës së mitrës që nga viti 2023 janë:
• Për moshat më të reja se 21 vjeç: Nuk ka kontroll
• Për moshat 21 deri në 29 vjeç: Pap testi çdo tre vjet për ata të moshës 21 deri në 29 vjeç
• Për moshat 30 deri në 65 vjeç, një nga sa vijon: Pap testi vetëm çdo tre vjet, testi HPV vetëm çdo pesë vjet, ose testi HPV dhe Pap testi çdo pesë vjet
• Për moshat mbi 65 vjeç: Asnjë ekzaminim pas rezultateve negative të testit
Rekomandohet testimi i rregullt i HPV-së, sepse njohja e pranisë së HPV-së i thotë një mjeku që të jetë tepër vigjilent. Pyesni një mjek nëse keni ndonjë shqetësim për shëndetin tuaj ose rrezikun për t’u prekur nga kanceri i qafës së mitrës. Ata mund t’ju ndihmojnë të vlerësoni rreziqet tuaja dhe t’ju këshillojnë për hapat për të qëndruar të shëndetshëm.
Përmbledhje
Pothuajse të gjitha rastet e kancerit të qafës së mitrës shkaktohen nga papillomavirus virus (HPV). Simptomat shpesh nuk shfaqen deri në fazat e vona të kancerit të qafës së mitrës. Shkalla e mbijetesës pesëvjeçare e kancerit të qafës së mitrës rritet në mënyrë dramatike nëse zbulohet herët.
Prandaj, është e rëndësishme që të kontrolloheni rregullisht për HPV duke bërë teste të rregullta HPV dhe/ose Pap test.
Burimi: Health/Përktheu për JoTabu.al: Anjela Hajdari
Leave a Reply